Whisky pochodzÄ…ce z tego regionu charakteryzujÄ… siÄ™ aromatami i smakami morza, jodu i dymu. SpoÅ›ród wszystkich gatunków regionalnych szkockiej whisky jest to najbardziej aromatyczny i najÅ‚atwiejszy do rozpoznania trunek. Przyczyna tego stanu rzeczy jest bardzo prosta - torf. Wyspa Islay to ogromne bogactwo pokÅ‚adów torfu, przez które przepÅ‚ywajÄ… liczne potoki, z których czerpie siÄ™ wodÄ™ do destylacji. Dlatego też sama woda posiada już bardzo mocne aromaty torfu wyczuwalne nastÄ™pnie w whisky.
DziÅ› pracuje tu tylko 8 zakÅ‚adów: Ardbeg, Bowmore, Bruichladdich, Bunnahabhain, Caol Ile, Kilchoman, Lagavulin oraz Laphroaig. CaÅ‚y czas sÄ… jeszcze dostÄ™pne destylaty z zamkniÄ™tej w 1983 roku destylarni Port Ellen. Natomiast trunki nowo powstaÅ‚ego producenta - Kilchoman dostÄ™pne bÄ™dÄ… w sprzedaży dopiero w 2011 roku.
Tutejsze gorzelnie można podzielić na 2 grupy - póÅ‚nocnÄ… i poÅ‚udniowÄ…, przy czym Bowmore leży miÄ™dzy nimi, zarówno geograficznie jak i pod wzglÄ™dem stylu produkowanych trunków. Wbrew ogólnej opinii, nie wszystkie malty z Islay majÄ… tak silny dymny aromat. W Bruichladdich, Bunnahabhein nie sposób wyczuć Å›ladu dymu, a Bowmore i Coala Ile majÄ… go niewiele. Tylko w maltach pochodzÄ…cych z poÅ‚udnia wyspy - Ardbeg, Lagavulin, Laproaig i Port Ellen można znaleźć sporo fenoli.
ZakÅ‚ad Ardbeg powstaÅ‚ oficjalnie w 1815 roku, jako firma Johna MacDougalla, w miejscu starej gorzelni. WczeÅ›niej od roku 1794, nielegalnÄ… destylarniÄ™ prowadziÅ‚ tu miejscowy gang przemytników, ale sÅ‚użby podatkowe w koÅ„cu udaremniÅ‚y jego dziaÅ‚alność. Rodzina MacDougallów prowadziÅ‚a gorzelniÄ™ do 1977 roku a nastÄ™pnie wykupiÅ‚ jÄ… kanadyjski koncern Hiram Walker, który już od 1973 roku posiadaÅ‚ udziaÅ‚ w tej gorzelni. Wartym podkreÅ›lenia jest fakt, że 1974 jest ostatnim rocznikiem, z którego whisky wyprodukowana zostaÅ‚a tylko i wyłącznie ze sÅ‚odu produkowanego we wÅ‚asnej sÅ‚odowni. Od tego momentu używano w znacznej części sÅ‚ód sprowadzany z innych sÅ‚odowni.
W marcu 1981 roku gorzelnie zamkniÄ™to. Sześć lat później staÅ‚a siÄ™ ona wÅ‚asnoÅ›ciÄ… Allied Lyons. W 1989 roku wznowiono produkcjÄ™, a sÅ‚ód w tym czasie już w caÅ‚oÅ›ci pochodziÅ‚ z Port Ellen. Wydaje siÄ™ to dziwne, ale wÅ‚aÅ›ciciele Ardbega nie zdecydowali siÄ™ na promowanie tej whisky na Å›wiatowych rynkach, mimo, że trunek zdobyÅ‚ powodzenie wÅ›ród lokalnej spoÅ‚ecznoÅ›ci. ZakÅ‚ad odżyÅ‚ dopiero po wykupieniu go w 1997 roku przez doskonale prosperujÄ…cÄ… firmÄ™ Glenmorangie za kwotÄ™ 7 milionów funtów (5,5 mln. zapÅ‚acili oni za destylaty w magazynach). Od tej pory zakÅ‚adem Ardbeg zarzÄ…dzaÅ‚ Stuard Thomson, który do pracy podszedÅ‚ z ogromnym entuzjazmem, brakujÄ…cym poprzednim wÅ‚aÅ›cicielom. W tym też okresie w budynkach destylarni przeprowadzono gruntowny remont i zmodernizowano wyposażenie zakÅ‚adu.
Produkowany w Ardbeg destylat jest bardzo charakterystyczny ze wzglÄ™du na swój torfowy smak i aromat. Do koÅ„ca lat 70. ziarno jÄ™czmienia byÅ‚o suszone torfowym dymem, a pomieszczenie, w którym gorzelnia dokonywaÅ‚a sÅ‚odowania pozbawiona byÅ‚a wentylatorów sufitowych. SÅ‚ód absorbowaÅ‚, wiÄ™c torfowy dym. Co prawda sÅ‚odownia w Ardbeg już nie dziaÅ‚a, ale dla zachowania podobnego, torfowego posmaku whisky, gorzelnia sprowadza podobny sÅ‚ód z Port Ellen. Ponadto zakÅ‚ad korzysta ze źródÅ‚a miÄ™kkiej i czystej wody z jeziora Loch Uigeadail. Woda ta przepÅ‚ywa przez torfowiska, co w efekcie nadaje produkowanej z jej użyciem whisky brunatny odcieÅ„ i torfowy smak. Ardbeg produkowany jest ze sÅ‚odu, do którego produkcji użyto 55ppm torfu. Whisky leżakuje praktycznie wyłącznie w beczkach po bourbonie.
Z nieoficjalnych danych wynika, że 75% destylatu wykorzystuje siÄ™ w wersji single malt. PozostaÅ‚e 25% wykorzystywane jest do produkcji blendów takich jak Black Bottle, Ballantine oraz Teacher's.
Dla miÅ‚oÅ›ników tej whisky producent Ardbega postanowiÅ‚ stworzyć specjalny komitet - grono przyjacióÅ‚ skupione wokoÅ‚o tego trunku. CzÅ‚onkiem zostaje siÄ™ w bardzo prosty sposób, wystarczy zarejestrować siÄ™ na stronie internetowej producenta. DziÄ™ki temu otrzymujemy najÅ›wieższe informacje w postaci newslettera, specjalne rabaty i możliwość darmowej degustacji trunku podczas pobytu w destylarni.
W 2000r. pojawiÅ‚a siÄ™ 10-letnia edycja Ardbega, rok później owiana legendÄ… 25-letnia Lord of Isles i wersja rocznikowa z roku 1977. W 2002 roku pojawia siÄ™ Ardbeg Committee Reserve i kolejna wersja rocznikowa 1974r. a już rok później Ardbeg Uigeadail (od nazwy pobliskiego jeziora). W ofercie producenta znajdujÄ… siÄ™ jeszcze whisky: Very Young - 6-letnia, Kildalton, wersje cask strength miÄ™dzy innymi z 1980 roku z nietorfowego sÅ‚odu, Still Young - 8-letnia, która zastÄ…piÅ‚a wczeÅ›niejszÄ… wersjÄ™ Very Young, a od 2007 roku najnowsza 10-letnia edycja Ardbega Almost There.
W 2005 roku wprowadzona została na rynek edycja Serendipity. Jest to pure malt - mieszanka Ardbega i Glen Moray.
W Polsce whisky ta dostÄ™pna jest w oficjalnej wersji 10-letniej, od Scottish House w wersji 10 z 1996r.- i 15-letniej z 1991r. - Douglasa Lainga i od Polmosu Siedlce importera Gordon&MacPhaila w różnych wersjach wiekowych.