Whisky szkocka

Pierwsza wzmianka historyczna o whisky pochodzi z dnia 24 lipca 1494 z dziennika podatkowego, w kt�rym zaznaczone jest dostarczenie mnichowi Johnemu Cor z opactwa Lindores w Fife, ośmiu bolli słodu (około 1900 funt�w, lub 870 kg ) w celu wyprodukowania aquavitae dla swojego władcy kr�la Jakuba IV, kt�ry zagustował w tym trunku prowadząc działania wojenne na wyspie Islay.
Jak m�wią legendy, tajniki produkcji whisky przynieśli na drugi brzeg Morza Irlandzkiego m�wiący po gaelicku Celtowie, kt�rzy założyli w VI wieku na zachodnim wybrzeżu Szkocji Kr�lestwo Dalriady. Inną bardziej znaną nazwą tego ludu są Szkoci.
Nazwa whisky pochodzi od łacińskiego określenia „aqua vitae” – „woda życia”, kt�re w języku szkocko - gaelickim brzmiało „uisge beath” albo „usquebaugh”, a wymawiane było przez Szkot�w „uisghi”, a to prowadzi nas już bezpośrednio do whisky. Pisownia wsp�łczesna whisky pojawia się dopiero od roku 1716.
W połowie XVIII wieku nowy termin malt spirit wypiera powoli określenie aqua vitae.
Pierwsza wzmianka o markowej whisky pochodzi z roku 1690 i dotyczyła whisky „Ferintosh”. Gorzelnia Ferintosh została założona na wyspie Black Isle, przez Duncana Forbesa w 1670 roku. Był on wpływowym członkiem Wig�w i zwolennikiem Wilhelma Orańskiego, czego skutkiem była napaść i splądrowanie w roku 1689 jego gorzelni przez poplecznik�w Jakuba II. Po tym incydencie Forbes domagał się odszkodowań, kt�re uzyskał: przywilej pędzenia whisky ze zb�ż uprawianych w swoich posiadłościach, po uiszczeniu rocznej opłaty w wysokości 400 marek (około 22 funt�w). Zwolnienie trwało przez 95 lat. Przez ten czas rodzina Duncana dorobiła się fortuny, dokupili sąsiednie ziemie i postawili jeszcze 3 kolejne gorzelnie. U schyłku lat 60 XVIII wieku Ferintosh Distillery produkowała niemal 75% legalnie pędzonej whisky w Szkocji, a słowo Ferintosh stało się synonimem jakości. P�źniej w roku 1893 nazwę „Ferintosh” przejęła inna gorzelnia zwana do tej pory Ben Wyvis (nie ta Ben Wyvis z Invergordon).
W 1822 wydano ustawę surowo karzącą tych, kt�rzy nielegalnie pędzili whisky. Wydana w kolejnym roku ustawa celna była pr�bą zachęty do tworzenia legalnych wytw�rni whisky, ponieważ znosiła zar�wno cła, jak i ograniczenia w eksporcie do Anglii. Książę Gordon (czwarty Diuk Gordon, jeden z najpotężniejszych właścicieli ziemskich na p�łnocnym zachodzie), kt�rego posiadłość obejmowała obszary Glenlivet, był inicjatorem reform i zachęcał swoich dzierżawc�w, do wykupienia licencji umożliwiających legalne pędzenie, między innymi Georga Smitha (był on wnukiem Johna Gow, kt�ry walczył po stronie Księcia Karola Edwarda Stuarta. Zmienił on następnie nazwisko z Gow na Smith i zajął się uprawą ziemi), producenta whisky, kt�rą p�źniej nazwano The Glenlivet. Był to pierwszy zarejestrowany zakład produkujący whisky w Szkocji. Takim oto sposobem nazwa Glenlivet oznaczająca początkowo parafię położoną w głębi g�r Cairnort, określa dziś charakterystyczny typ whisky ze Speyside.
Szczytowym punktem w dziejach produkcji malt�w był rok 1899, kiedy działało 148 gorzelni. W 2002 czynnych było około 90 gorzelni pracujących w pełnym lub nie pełnym wymiarze godzin.